Nie ma wątpliwości, że działalność człowieka wpływa na środowisko. Jednak czy powinniśmy mieć na nie jakikolwiek wpływ? Zaskakujące spojrzenie etyczne na naturę i współczesne zarządzanie atmosferą przedstawił prof. Koji Tachibana z Uniwersytetu Chiba w Japonii.
6 maja w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie profesor wygłosił referat pt. „Percepcja natury i etyka technologii geoinżynieryjnych”. Spotkanie rozpoczęto od wprowadzenia uczestników w tematykę klimatu i jej historii. Przedstawił jej możliwości, zwracając uwagę na rosnące znaczenie tej dziedziny w obliczu globalnych wyzwań środowiskowych.
Geoinżynieryjna pomoc w walce z pogodą
Występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz możliwość ich kontroli zainspirowała wielu współczesnych twórców. Filmy takie jak „Twisters” czy „Weathering with You” wzbudzają globalne zainteresowanie. Kontrola nad pogodą brzmi jak science fiction, ale pozwalające na to technologie istnieją od dziesięcioleci.
Początki prac sięgają pierwszych lat po II Wojnie Światowej. Amerykańscy naukowcy V. Schaefer oraz I. Langmuir opracowali podstawy zasiewania chmur przy pomocy suchego lodu. Testy terenowe przeprowadzono w rejonie Schenectady, a także w Puerto Rico i Nowym Meksyku. Stany Zjednoczone zaproponowały krajom Pacyfiku przeprowadzenie eksperymentu nad tym oceanem, jednak Japonia i Chiny odmówiły współpracy.
AI versus problemy z geoinżynierią
Przyglądając się potencjalnym przeszkodom prof. Tachibana zwrócił uwagę na trzy główne kategorie: problemy techniczne, ELSI (etyczne, prawne i społeczne problemy) oraz problemy kulturowe. Aktualne wzmożone zainteresowanie sztuczną inteligencją umożliwia postawienie pytania: czy AI jest w stanie rozwiązać powyższe problemy?
W wyeliminowaniu technicznych niedociągnięć możemy się spodziewać znacznych usprawnień. Z kolei w sprawie etyczności czy zmian kulturowych wsparcie SI jest ograniczone i nie zawsze przydatne.
Profesor nie przedstawił jednoznacznej odpowiedzi na rozwiązanie problemów geoinżynierii, których sztuczna inteligencja nie rozwiąże za nas. Nie wiemy jakie długofalowe konsekwencje niesie ze sobą zarządzanie pogodą czy klimatem. Z kolei w krótkim terminie skutki mogą się pojawić w innym miejscu niż tam, gdzie geoinżynieria została zastosowana. Niemniej prof. Tachibana zaznaczył, iż niezależnie od interesów danych Państw kluczem do wypracowania rozwiązania jest komunikacja.
Wpływ technologii na kulturę
Japoński profesor przedstawił międzynarodowej społeczności WSIiZ spojrzenie, którego część z nich nie miała możliwości doświadczyć. Aby zobrazować wpływ pogody i klimatu na kulturę posłużył się przykładem ze swojego regionu. Zarówno w Japonii, jak i w innych azjatyckich kulturach obchodzone jest święto środka jesieni, które w kraju kwitnącej wiśni nosi nazwę Tsukimi. Tsukimi odnosi się do wspólnego oglądania księżyca w pełni. Z tej okazji Japończycy przyrządzają ryżowe kuleczki zwane dango i dekorują domy trawą susuki.
W przypadku, kiedy amerykańska misja kosmiczna chciałaby skolonizować księżyc ich motywacją, byłyby głównie zyski finansowe. Bez dialogu z azjatyckimi społecznościami, nie byliby świadomi kulturowych konsekwencji swoich działań. Powstałe na satelicie Ziemi fabryki znacząco zmieniłyby wygląd księżycowego środowiska, jednocześnie je zanieczyszczając. Święto Tsukimi straciłoby swoje dawne znaczenie, gdyż księżyc nie byłby tak wspaniały jak z czasów prekolonizacyjnych.
Spojrzenie z drugiego końca planety
Koji Tachibana jest profesorem filozofii na Uniwersytecie Chiba w Japonii oraz badaczem w Georgetown University Medical Center w USA. Obszar jego specjalizacji obejmuje starożytną filozofię grecką, współczesną etykę cnót, filozofię nauki oraz filozofię japońską. Współautor najnowszego japońskiego tłumaczenia Etyki nikomachejskiej Arystotelesa (współtłumaczenie z K. Watanabe, Kobunsha, 2015/2016).
