Czym jest narcystyczne zaburzenie osobowości?

Narcyzm jest terminem, który pochodzi od mitologicznego Narcyza – znanego z samouwielbienia do własnej osoby. To zaburzenie dotyka 6% populacji ludzkiej i obejmuje szerokie spektrum zachowań i postaw, które mogą utrudniać budowanie zdrowych relacji międzyludzkich.

1. Jak się objawia?

   Cechy charakterystyczne obejmują:

   • Wyolbrzymione poczucie własnej wartości
   • Oczekiwanie bezpodstawnego uznania
   • Wymaganie ciągłego podziwu od innych
   • Hiperbolizacja własnych talentów i osiągnięć
   • Wiara w bycie lepszym od innych
   • Arogancja lub wyniosłość, sprawianie wrażenia zarozumiałych
   • Nieumiejętność lub niechęć do rozpoznawania potrzeb lub uczuć innych ludzi
   • Monopolizowanie rozmowy, skupianie uwagi wyłącznie na sobie
   • Częste fantazjowanie na temat sukcesu, idealnego partnera
   • Przekonanie o tym, że inni ludzie im zazdroszczą
   • Chęć/domaganie się posiadania wszystkiego co najlepsze i wyjątkowe
   • Wykorzystywanie ludzi do otrzymywania tego czego chcą
   • Oczekiwanie wielu przysług i idealnej zgodności z ich wymaganiami
   • Trudności z regulowaniem emocji i kontrolowaniem zachowań
   • Problemy z radzeniem sobie z krytyką

    

   Warto pamiętać, że każdy z nas może przejawiać pewne cechy narcystyczne. Jednak aby możliwe było zdiagnozowanie NPD (Narcissistic Personality Disorder) konieczne jest spełnienie określonych kryteriów diagnostycznych.

    

   Schematy narcystyczne

   Osoby dotknięte NPD wykorzystują najróżniejsze schematy manipulacyjne, aby utrzymać kontrolę nad innymi. Oto niektóre z nich:

   1. Gaslighting. Stosowanie mieszanki kłamstw i dezinformacji prowadzi do tego, że ofiara zaczyna kwestionować własne postrzeganie rzeczywistości. Narcyz może negować fakty, obwiniać kogoś za sytuacje będące jego winą. Pojawia się również umniejszanie czyimś uczuciom lub izolowanie od przyjaciół i rodziny.
   2. Silent treatment (karanie ciszą). Forma pasywno-agresywnej przemocy, w której osoba narcystyczna ignoruje ofiarę, aby przejąć kontrolę nad sytuacją.
   3. Love Bombing (bombardowanie miłością). Intensywne wyrażanie uczuć w stosunku do swego przyszłego partnera już na samym początku relacji. Pojawia się także obdarowywanie komplementami.
   4. Narcissistic Rage (Wściekłość Narcystyczna). Gwałtowna i nieproporcjonalna reakcja emocjonalna. Daleko wykracza poza zwykłą złość, przypomina bardziej w swej intensywności tsunami. Pojawia się gdy osoba czuje się zagrożona lub upokorzona, a jej maska pewności siebie i kontroli opada. Ta wściekłość służy zastraszaniu i wymuszaniu posłuszeństwa ofiar.
   5. Dewaluacja przez komplementy. Subtelna forma manipulacji, w której słowa mają wydźwięk pochwały, ale w rzeczywistości są próbą umniejszenia czyichś osiągnięć. Szybkie przechodzenie nad sukcesami ofiary do porządku dziennego służy także ponownemu skupieniu uwagi na osobie narcyza.
   6. Mirroring (Odzwierciedlanie). Naśladowanie osobowości partnera lub partnerki. Narcyz, nie mając stabilnej tożsamości i wewnętrznego poczucia własnej wartości, dostosowuje siebie do oczekiwań drugiej strony. Tworzy to iluzję głębokiej i idealnej relacji.
   7. Przeniesienie własnych negatywnych cech na inne osoby, zazwyczaj na swoich najbliższych. Osoba stosująca ten schemat nie potrafi zaakceptować, że sama posiada własne niedoskonałości, więc przypisuje je innym. Dzięki temu odsuwa od siebie odpowiedzialność za własne zachowania. Mechanizm jest szczególnie destrukcyjny dla dzieci, które naprawdę mogą uwierzyć że posiadają przypisane im cechy.

    

    

   Skąd się bierze i jakie są typy NPD?

   Rozróżniamy trzy rodzaje narcystycznego zaburzenia:

   1. Narcyzm jawny (wielkościowy)

   Cechuje go wyraźne poczucie własnej wartości i potrzeba dominacji. Takie osoby:

   - Wykazują wysoką pewność siebie i arogancję

   - Aktywnie poszukują uwagi i podziwu innych

   - Mają małą zdolność do odczuwania niepokoju

   - Często ich pozycja społeczna jest wysoka

   - Mają przekonanie „jeśli ludzie dowiedzą się jaki jestem naprawdę, to wtedy mnie odrzucą”

   2. Narcyzm ukryty (wrażliwy)

   Często czuje się niedoceniony i niezrozumiany. W jego relacjach z ludźmi pojawiają się subtelne formy manipulacji i emocjonalnego szantażu. Takie osoby:

   -  Mają przekonanie „nigdy nie jestem wystarczająco dobry”

   - Są skromne i wycofane (tak naprawdę mając ukryte poczucie wielkości)

   - Wykazują pozorną empatię (w rzeczywistości skrywają w sobie intensywną zazdrość)

   - Na ogół są pomocne (w głębi odczuwając wrogość)

   - Cechują się uległością (mając silne poczucie krzywdy)

   3. Narcyzm złośliwy

   Najbardziej destrukcyjna forma tego zaburzenia. Cechują go:

   - Tendencje paranoidalne i antyspołeczne

   - Świadome działania manipulacyjne

   - Brak wyrzutów sumienia

   - Skłonność do agresji i zachowań odwetowych

   Najbardziej kluczowym czynnikiem powodującym narcystyczne zaburzenie osobowości jest relacja rodzic-dziecko. Dziecko mogło zwykle doświadczać ze strony opiekuna nadmiernej adoracji lub zbyt dużej ilości krytyki. Chociaż najczęściej wymienianym czynnikiem jest środowisko, NPD może być przekazywane genetycznie.
   
   
   

   Leczenie narcyzmu

   Pomoc osobom zmagającym się z tym zaburzeniem jest trudna i wymaga pracy z psychoterapeutą. Proces terapeutyczny obejmuje rozpoznawanie narcystycznych schematów i wypracowanie innych form działania. Duże znaczenie ma nieoceniające podejście do pacjenta – zaburzona osoba uczy się, że nie zawsze musi być doskonała i rywalizująca. Jednak największym wyzwaniem jest samo podjęcie terapii, ponieważ narcyz zwykle nie czuje, że potrzebuje pomocy.

   Narcissistic Personality Disorder to złożone zaburzenie osobowości, które objawia się w zróżnicowany sposób. Najczęściej jego przyczyną jest relacja dziecka z opiekunem. Z uwagi na swą złożoność, NPD nie można wyleczyć. Jednak możliwe jest wypracowanie nowych wzorców zachowań i praca nad schematami.

   Artykuł ma charakter informacyjny i nie powinien być stosowany jako narzędzie diagnostyczne. Jego celem jest wyłącznie zaznajomienie odbiorcy z opisywanym tematem.

    Przeczytaj również: https://www.intro.media/artykuly/czy-weganizm-jest-w-stanie-pomoc-w-walce-z-glodem-na-swiecie
   
   

   Wykorzystane materiały:

   1. https://www.instytutswiadomosci.online/post/schematy-narcystyczne-mechanizmy-manipulacji-ich-psychologiczne-konsekwencje-oraz-narz%C4%99dzia-terape
   2. https://empatio.pl/narcystyczne-zaburzenie-osobowosci-objawy-przyczyny-i-leczenie-narcyzmu/
   3. https://konteksty.net/zrozumiec-narcystyczne-zaburzenie-osobowosci-objawy-i-terapie/
   4. https://osobowosc.pl/osobowosc-narcystyczna-cechy-i-objawy