Produkowane obecnie substytuty kończyn są w stanie niemal idealnie zastąpić ich brak u człowieka. Do ich wytworzenia używa się zaawansowanych materiałów, których wykorzystanie udoskonala produkt. Jednak początki były skromne - czy wiedzieliście że pierwsza sztuczna noga była wykonana z drewna?
Pierwsze protezy były niezbyt wygodne w użytkowaniu, lecz umożliwiały ludziom powrót do pracy i pozwalały na sprawne funkcjonowanie. Z biegiem czasu zmieniały się materiały użyte do produkcji sztucznych kończyn – począwszy od papieru a skończywszy na wykorzystaniu żywic akrylowych.
Pierwsze wzmianki
Pierwotne historyczne przesłanki o protezach znajdują się w świętych księgach żydowskich - Talmudzie. Natomiast grecki pisarz, Arystofanes, wspomina w jednym ze swych dzieł o greckim aktorze, który miał sztuczną nogę. Kolejne odniesienia do zamienników ludzkich kończyn znajdziemy w 1505 roku. Właśnie wtedy niemiecki rycerz Gotz von Berlichingen, zwany „żelazną ręką”, otrzymał żelazną protezę ręki wykonaną przez nieznanego chirurga lub rzemieślnika.
Do naszych czasów przetrwała z kolei proteza znaleziona w grobie w Kapui. Pochodzi ona prawdopodobnie z okresu ostatniej wojny samnickiej i jest umieszczona w muzeum w Londynie.
Przeczytaj również: https://www.intro.media/artykuly/historyczny-sukces-psyho-na-atcoder-world-tour-finals-2025
Innowacje w produkcji
Do ważnych odkryć w zakresie wytwarzania protez należą:
- Francuski pionier chirurgii, Ambroży Pare, skonstruował imitację ręki, która pozwalała na trzymanie pióra podczas pisania.
- W XX wieku protezy stały się łatwe w użyciu i bardzo funkcjonalne. Stało się tak za sprawą zastosowania lekkich metali oraz tworzyw sztucznych. Duży udział miało w tym użycie sztucznych stawów zawiasowych.
- W 1955 roku zamiennik kończyn górnych zaczął być sterowany potencjałami bioelektrycznymi, za sprawą wyposażenia go w źródło energii. Dzięki temu możliwym okazało się wykonywanie precyzyjnych czynności takich jak pisanie, malowanie lub nawet obsługa telefonu.
Zastąpić oko
Ciekawym wynalazkiem były protezy gałkowe, które wyłącznie zastępowały obecność gałki ocznej w oczodole. W XVI wieku imitacje oka wykonywano ze złota lub srebra, a w początkach XV wieku do produkcji zaczęto używać szkła. W 1898 roku, Muller zastosował protezy wykonane z cienkich blaszek, jednak od 1944 roku produkowane są aparaty z żywic akrylowych z uwagi na ich lekkość i trwałość.
Pomimo dużego postępu, istnieje wielkie wyzwanie w skonstruowaniu urządzenia, które pozwoli osobom niewidomym zastąpić wzrok. Do tej pory podjęto kilka prób stworzenia takiego aparatu:
- W 1889 roku Kazimierz Noiszewski zbudował elektroftalm wykorzystując w swoim projekcie zmienność przewodnictwa selenu w zależności od jego naświetlenia. Wadą konstrukcji była duża wielkość i ciężar.
- Od 1960 roku W.Starkiewicz pracował nad sztucznym okiem mającym 300 komórek fotoelektrycznych. Bodźce świetlne chwytane przez fotokomórki są przetwarzane na prąd elektryczny, który pobudza 300 „dotykadeł”. Dają one niewidomemu sygnał, z której strony jest przestrzeń jasna a z której ciemna.
Technika produkcji protez znacznie ewoluowała na przestrzeni lat. Jednak wciąż istnieją wyzwania takie jak dokładne odtworzenie narządów wewnętrznych człowieka.
